Psia genetyka
Na samym początku warto jest przypomnieć sobie podstawowe pojęcia związane z genetyką, które część z Was na pewno pamięta z lekcji biologii :)
gen - fragment informacji genetycznej, podstawowa jednostka dziedziczności; geny oznaczamy literami alfabetu (gen dominujący dużą literą, a gen recesywny małą)
genotyp - zespół genów, znajdujących się w komórkach ciała danego organizmu
fenotyp - zespół cech organizmu, obejmujący nie tylko morfologię, ale też zachowanie, cykl życiowy, a także wpływ środowiska na organizm
homozygota - organizm, posiadający w chromosomach identyczne allele danego genu (np. aa lub AA)
heterozygota - organizm, posiadający różne allele tego samego genu (np. Aa) w tym samym locus w chromosomach homologicznych.
locus - to ściśle określone miejsce, zajmowane przez gen; w obrębie chromosomu znajduje się kilka różnych loci (l.mn. od locus); w danym locus mogą znaleźć się różne warianty związanego z nim genu (różnią się sekwencją nukleotydów w DNA), czyli allele
allele - różne formy tego samego genu, zajmujące to samo locus w chromosomach homologicznych; warunkują inne wykształcenie tej samej cechy
chromosomy homologiczne - chromosomy o tym samym kształcie, wielkości i zawierające podobną informację genetyczną, czyli geny, które jednak mogą występować w innych postaciach, czyli allelach. Chromosomy występują parami i w każdej z nich jeden chromosom pochodzi od matki, drugi od ojca. U psa występuje 39 par chromosomów.
Podstawowe kolory sierści u psów
W przypadku większości ras można wyodrębnić trzy podstawowe kolory sierści: kolor czarny, żółty oraz brązowy. Kolor sierści wywołuje barwnik, zwany melaniną. Wśród melanin można wyróżnić eumelaninę, czyli barwnik czarno-brązowy oraz feomelaninę, barwnik żółto-czerwony. Intensywność koloru zależy od skupienia i wielkości ziarenek melaniny.
Podstawowy kolor sierści psa warunkowany jest przez dwa miejsca genu w chromosomie - locus B oraz locus E
locus B - wytwarza eumelaninę; allel dominujący B koduje kolor czarny, allel recesywny b koduje kolor brązowy; rozpatrując tylko locus B, psy o genotypie B/B i B/b mają sierść koloru czarnego, natomiast te o genotypie b/b brązowego
locus E - w nim znajdują się allele: E, dominujący, kodujący kolor czarny (także allele Em,Ebr, o których więcej przeczytacie w tabeli poniżej) oraz allel e, odpowiadający za kolor rudy i żółty
Jak przewidzieć umaszczenie szczenięcia
W wielu przypadkach, hodowca nie jest w stanie jednoznacznie stwierdzić, jaki kolor okrywy będzie miało szczenię. By mieć wówczas pewność, można wykonać badanie genetyczne (pobierana jest w tym celu krew lub wymaz z błony śluzowej policzka), które stuprocentowo określi genotyp.
Dziedziczenie umaszczenia u psów
źródło: http://www.e-cavalier.pl/
|
Locus
|
Allel
|
Efekt działania
|
Przykładowe rasy
|
|
A
|
A
|
Barwa jednolita, równomierny rozkład ciemnego
pigmentu na całym ciele
|
Nowofundland, Labrador retriever
|
|
ay
|
Ograniczenie ciemnej eumelaniny, powoduje barwę
śniadą lub rudą
|
Basenji, Terier irlandzki, Chow-chow rudy, Cocker
spaniel złoty, śniady Colie
|
|
|
ag
|
Strefowe rozmieszczenie eumelaniny i feomelaniny,
barwa wilczasta lub dzicza
|
Owczarek niemiecki wilczasty, Jamnik dziczy, Szpic
wilczy, Husky syberyjski
|
|
|
as
|
Strefowe rozmieszczenie pigmentu na różnych
częściach ciała, czarny lub czekoladowy czaprak, żółte lub rude nogi, głowa i
cała spodnia część ciała
|
Owczarek niemiecki czaprakowy, Airedale terier, Ogar
polski
|
|
|
at
|
Strefowe rozmieszczenie pigmentu odmienne na różnych
częściach ciała, żółta feomelanina ograniczona do stóp, pyska, brwi, brzucha
i podogonia
|
Owczarek niemiecki, Doberman, Gończy polski
|
|
|
a?
|
Równomierne rozprzestrzenienie ciemnego pigmentu na
całym ciele, jednolicie czarne lub czekoladowe recesywne
|
Owczarek niemiecki czarny
|
|
|
B
|
B
|
Wytwarzanie czarnej eumelaniny
|
Wszystkie psy, u których występuje kolor czarny
|
|
b
|
Wytwarzanie czekoladowo-brązowej eumelaniny we
włosach i skórze, umaszczenie czekoladowe z brązowym nosem
|
Nowofundland, Pudel, Cocker spaniel
|
|
|
C
|
C
|
Niezbędny do normalnego wytwarzania melaniny
|
Psy o intensywnym nierozjaśnionym umaszczeniu
|
|
cch
|
Rozjaśnienie żółtej lub rudej feomelaniny do
kremowej lub białej bez wpływu na eumelaninę, barwa szynszylowa
|
Sznaucer miniaturowy pieprz z solą, czarno-srebrny i
biały
|
|
|
cd
|
Ograniczenie pigmentu we włosach przy pełnej
pigmentacji skóry i błon śluzowych, barwa biała z czarnym nosem i ciemnymi
oczami
|
Samojed, Owczarek podhalański
|
|
|
cb
|
Rozjaśnienie barwy szaty do jasnoszarej, błękitne
oczy, kolor zwany coraz
|
Pekińczyk, Pomeranian
|
|
|
c
|
Całkowity brak pigmentacji, biały włos, różowa skóra
i oczy - albinos
|
||
|
D
|
D
|
Umożliwia normalne kształtowanie pigmentu
|
Intensywne umaszczenie
|
|
d
|
Powoduje zlepianie grudek pigmentu - eumelaniny, bez
wpływu na feomelaninę, rozjaśnienie barwy czarnej i czekoladowej, także
rozjaśnienie oczu do barwy żółtej
|
Dog niemiecki błękitny, Mastino napoletano
|
|
|
E
|
Em
|
Umożliwia normalne formowanie pigmentu ciemnego,
także czarna maska na kufie i głowie
|
Dog niemiecki żółty i pręgowany, Gryfonik brukselski
|
|
E
|
Umożliwia normalne formowanie pigmentu ciemnego
|
Seter irlandzki, Cocker spaniel
|
|
|
Ebr
|
Częściowo ogranicza rozkład ciemnego pigmentu na
całym ciele, umaszczenie pręgowane
|
Bokser, Dog niemiecki
|
|
|
e
|
Ograniczenie ciemnej eumelaniny i zastąpienie jej
żółtą lub rudą feomelaniną na całym ciele oprócz nosa, oczu i skóry
|
Złoty cocker spaniel, Golden
retriever
|
|
|
G
|
G
|
Powoduje postępujące z wiekiem rozjaśnienie maści
czarnej do szarej i szaro-błękitnej, w układzie homozygotycznym wcześniej, w
heterozygotycznym później
|
Kerry blue terier,
Bedlington terier
|
|
g
|
Brak rozjaśnienia czarnej maści
|
Psy, niezmieniające umaszczenia z wiekiem
|
|
|
M
|
M
|
Powoduje występowanie intensywnie pigmentowanych
nieregularnych plam na słabo pigmentowanym, rozjaśnionym podłożu, w
homozygocie minimalna liczba pigmentowanych plam, wpływa bardziej na pigment
czarny niż na żółty
|
Rasy z umaszczeniem marmurkowym i arlekiny
|
|
m
|
Nie zakłóca rozprzestrzeniania się pigmentu
|
Psy niemarmurkowe
|
|
|
P
|
P
|
Intensywna pigmentacja
|
|
|
p
|
Redukuje eumelaninę bez wpływu na feomelaninę
|
||
|
S
|
S
|
Brak obszarów niepigmentowanych (białych plam)
|
Psy bez białych plam
|
|
si
|
Niezbyt duże biale plamy (obszary niepigmentowane)
umieszczone na kilku określonych częściach ciała tzw. umaszczenie irlandzkie
|
Owczarek szkocki colcie, Basenji, Bobtail
|
|
|
sp
|
Duże białe plamy na całym ciele, umaszczenie srokate
|
Beagle, Pointer, Buldog francuski
|
|
|
sw
|
Ograniczenie występowania pigmentu na całym ciele,
co powoduje skrajnie duże białe plamy i tylko niewielkie pigmentowane łaty
|
Biały bullterier, Dalmatyńczyk, Samojed
|
|
|
T
|
T
|
Małe pigmentowane łatki widoczne na białym tle, na
ogół pojawiają się jakiś czas po urodzeniu
|
Dalmatyńczyk, Seter angielski, Pointer
|
|
t
|
Brak pigmentowanych plamek, łaty czysto białe
|
||
|
R
|
R
|
Powoduje przemieszanie włosów maścistych z
pozbawionymi pigmentu na białych plamach (dereszowatość)
|
Cocker spaniel angielski, Seter angielski, Wyżeł
niemiecki
|
|
r
|
Brak włosów pigmentowanych, plamy czysto białe
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz