Jak zostać przewodnikiem stada dla psa?

Każdy właściciel psiaka marzy o tym, by jego pupil był grzeczny i posłuszny. Nic więc dziwnego, że temat szkolenia i wychowania zwierzaków wciąż jest przedmiotem zażartych dyskusji. Wedle jednej z najpopularniejszych koncepcji dotyczących treningu czworonogów, opiekun powinien być przewodnikiem stada dla psa. Jak współczesna nauka odnosi się do teorii dominacji? W jaki sposób budować relację z psem?

Koncepcja przywódcy stada w relacjach psa i człowieka

Teoria dominacji przez wiele lat stanowiła podstawę szkolenia psów. Według jej założeń relacje między psami, a ludźmi są budowane w taki sposób jak między członkami wilczego stada. Konieczne jest zatem wyłonienie osobnika dominującego (alfa), któremu podporządkują się pozostali członkowie społeczności. W ludzkiej rodzinie przywódcą stada dla psa powinien być oczywiście jego właściciel. Wyznacznikiem statusu zarówno czworonoga, jak i jego opiekuna są pewne przywileje. Przewodnik stada ma pierwszeństwo w dostępie do pożywienia czy wyborze miejsc wypoczynku. To on podejmuje wszystkie najważniejsze decyzje. Zgodnie z takim podejściem, aby pies był posłuszny, należy obniżyć jego pozycję w rodzinie. Nie może otrzymywać posiłków przed swoim właścicielem, nie powinien też wylegiwać się na łóżkach czy sofach, przechodzić pierwszy przez drzwi i wygrywać w zabawach siłowych.

Obecnie teoria dominacji w odniesieniu do psio-ludzkich relacji została odrzucona. Większość behawiorystów jest zgodna, co do tego, że nie ma podstaw, by postrzegać zachowania naszych czworonogów przez pryzmat funkcjonowania wilczych watah. Psy pod wieloma względami nie przypominają swoich krewnych. Zachowują wyłącznie cechy typowe dla młodocianych wilków. Nie żyją w grupach rodzinnych, wymagających bliskiej współpracy. Potrafią tworzyć przyjazne relacje z osobnikami niespokrewnionymi. Są więc bardziej otwarte na kontakty socjalne. Wilcza hierarchia jest ściśle związana z rozmnażaniem. Tylko dominująca para ma prawo do rozrodu. Psy mają zupełnie inny system rozrodczy i nie muszą rywalizować o partnerów. Dodatkowo część obserwacji zachowań wilków, z których czerpie teoria dominacji, prowadzona była w niewoli, w sztucznych warunkach, niepozwalających na pełne zrozumienie struktur społecznych tych zwierzaków. Czy zatem rzeczywiście powinniśmy dążyć do tego, by zostać przywódcą stada dla psa?

Jak psy budują relacje społeczne?

Aby nawiązać silną więź ze swoim pupilem, warto spróbować na chwilę spojrzeć na świat z jego perspektywy. Psy nie są zwierzętami typowo stadnymi, lecz socjalnymi. Ciągła walka o przywództwo nie leży w ich naturze. Nasze czworonogi mają unikalną zdolność do nawiązywania przyjaznych relacji zarówno z ludźmi, jak i innymi zwierzakami. Co więcej, zwykle są chętne do kontaktu nawet z obcymi osobnikami. Dla psów genetyczne pokrewieństwo nie jest tak istotne jak dla wilków. Rodziną stają się dla nich ich opiekunowie. Więzi między psami, a ludźmi tworzą się głównie na drodze codziennych przyjaznych interakcji. Czworonogi nie budują natomiast społeczności zgodnie z zasadami hierarchii linearnej. Ich status społeczny nie jest stały ¬– zmienia się w zależności od sytuacji i towarzyszących jej okoliczności. Dominacja podczas rywalizacji o zasoby zależy od motywacji do ich zdobycia. Nie można przypisać jej konkretnym osobnikom, lecz raczej aktualnej relacji między nimi [1].

Wybierając współtowarzyszy, psy nie kierują się ich siłą, lecz umiejętnością nawiązywania relacji. Preferują zwierzaki mogące poszczycić się rozbudowaną siecią społecznych powiązań, a więc mających wielu przyjaciół. W kontaktach z ludźmi decydująca dla psów jest natomiast ich hojność. Czworonogi wolą wchodzić w interakcje z ludźmi, którzy chętnie dzielą się pożywieniem i pozwalają im zwyciężać w zabawie. Psy niezwykle cenią sobie też możliwość zwrócenia się o pomoc do opiekunów. Podczas rozwiązywania problemów poszukują podpowiedzi i kierują się wskazówkami uzyskanymi od ludzi [2].

↓ PRZYSMAKI TRENINGOWE DLA PSA↓

Jak być dobrym przewodnikiem dla psa?

Dobry przewodnik stada dla psa to wcale nie osoba wyróżniająca się siłą, na każdym kroku narzucająca swoją wolę i zachowująca wobec pupila chłodny dystans. To przede wszystkim ktoś, na kim zwierzak może polegać w każdej sytuacji. Prawdziwy przyjaciel, który umie zarówno pocieszyć, jak i wyznaczyć pewne granice. Podstawą dobrej relacji jest konsekwencja. Pies musi wiedzieć, czego od niego wymagamy, a jakich zachowań nie będziemy tolerować. Nasze czworonogi są bardzo pojętymi uczniami, ale często nie potrafią odnaleźć się wśród wielu, wzajemnie wykluczających się zakazów. Dlaczego mogą wylegiwać się na jednej sofie, a z drugiej muszą natychmiast zejść? Nie wprowadzajmy niepotrzebnego chaosu do psiego życia. Zadbajmy o przejrzystą komunikację. Skorzystajmy z treningu klikerowego, który ułatwi wzajemne zrozumienie. Zwierzaki powtarzają te zachowania, które przynoszą im korzyść. Jeśli więc chcemy ich czegoś nauczyć, pamiętajmy o nagradzaniu. Zastanówmy się, czego tak naprawdę pragnie nasz pupil. Czy bardziej ucieszy się z ulubionego przysmaku, czy ekscytującej przechadzki? Poszukajmy sposobów na zachęcenie podopiecznego do współpracy. Przede wszystkim jednak pielęgnujmy naszą relację z czworonogiem poprzez wspólne zabawy, spacery czy wypoczynek. Bądźmy wrażliwi na emocje pupila. Nie zostawiajmy go samego z problemami, ale okażmy niezbędne wsparcie. Pomóżmy mu wybrnąć z trudnych sytuacji i przełamać swoje lęki. Wtedy z pewnością staniemy się nie tylko przewodnikiem dla psa, ale również jego przyjacielem.

↓ KLIKER SZKOLENIOWY DLA PSA ↓

Tekst: Marta Majewska
Zdjęcie: © AleksandarNakic - istockphoto.com

Źródła:
1. Bradshaw J., Zrozumieć psa, Czarna Owca 2012, s. 101-132.
2. Hare B., Wooods V., Psi geniusz, Copernicus Center Press 2019, s. 205-215.